Folklor ve Kültür
Zazalar, Beluçiler, Farslar, Gilanlılar, Kürtler, Osetler, Afganlar/Peştunlar Lorestanlılar,Mazenderanlılar, Tacikler ve diğer İranî halklarla dil ve kültür bağlamında birçok ortak özellik paylaşırlar. Tüm bu İrani halkların dilleri birbiriyle akrabadırlar ve yüzlerce ortak kelime barındırırlar. Kelime kökleri büyük oranda aynıdır, renklerin, sayıların , bitkilerin adlandırılmasında benzer ortak kelimeler kullanılır. Kılık-kıyafet, halk masalları, gelenek-görenekler , dini inançlar, bayramlar pekçok noktada ortak özellikler taşır. Zazalar bütün İrani halklarda olduğu gibi irili ufaklı çok sayıda aşiretlere bölünmüşlerdir fakat günümüzde aşiret yapısı ve kuralları hemen hemen yok olmuş diyebiliriz. Zazalar tarihsel olarak kırsal ve feodal bir hayat sürmüşler, tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. Anadoluda Zazalar, Kürt,Türkmen, Ermeni gibi halklarla sürekli büyük bir kültürel etkileşim içinde olmuşlardır.
Özgün yapısı bozulmamış Zaza köylerinde kadınlar şalvar, başlarında leçeg veya puşi, bellerine şal veya kuşak giyerler. Erkekler de takım şalvar, başlarına köşeli şapka, puşi veyadesmal giyer ve bellerine de kuşak bağlarlar.
Başlıca halk dansları; Qeraçor, Devzer, Fadiki gibi düğün oyunlarıdır. Başlıca yemekler;babıko, bıcık, keska, helisa, patila, pêsara, şir, bıcıka qatqatın, çhebelek, dogma gibi genelde hamur ürünü yemeklerdir.
Zazalar arasında kutlanan veya kutsanan başlıca bayramlar ve önemli günler şunlardır ;
- Kormışkan Bayramı (Siverek Yöresi, Mart ayında Nevruza denk gelir)
- Hewtemal/Haftamal Bayramı (Dersim Yöresi, Mart ayında)
- Hewtemalo Pil (Büyük Hewtemal)
- Hewtemalo Qıc (Küçük Hewtemal)
- Qereçarseme
- Newê Marti (9 Mart)
- Gağand (Noel kutlamasına benzer, daha çok Dersim-Koçgiri-Varto dolaylarında yılbaşı olarak 13 Ocak'ta kutlanır.)
- Rocê Xızıri (Hızır Orucu, Alevi Zazalar tarafından her yıl Şubatın ikinci haftasında 3 gün oruç tutulur)
- Rocê Ramazani (Ramazan Orucu)
- Rocê İmamu (Muharrem Orucu)
